|
Trasa nr 5 Z POŁONIN
NAD SOLINĘ
Kalnica k/Wetliny (3) - Jabłonki
(3) - Górzanka (2) - Bóbrka k/Soliny (2) - Sanok
(3)
Kalnica
- osada leśna i miejscowość letniskowa w
dolinie Wetliny przy dużej obwodnicy
bieszczadzkiej. Kalnicę lokowano w latach
czterdziestych XVI w. na prawie wołoskim, na południowo
- wschodnim skraju dóbr Balów. Znaleziona na
terenie wsi moneta rzymska świadczyła o obecności
ludzkiej na tym terenie co najmniej tysiąc lat
wcześniej. Gdy w pierwszych latach XX w. do
Kalnicy doprowadzono tory kolejki wąskotorowej z
Łupkowa, to powstał tu zakład przetwórstwa
drzewnego. Z drewna bukowego toczono tu i wyginano
na gorąco elementy mebli, które odsyłano koleją
do słynnej fabryki mebli Toneth w Wiedniu. W 1921
r. Kalnica liczyła 36 domów i 217 mieszkańców.
Rozciągała się w bocznej dolinie, powyżej
obecnej zabudowy. Stała tu cerkiew z 1842 r. Po
II wojnie światowej wieś uległa zniszczeniu
i wysiedleniu. W latach osiemdziesiątych w sąsiedztwie
przy cerkiewnego cmentarza wyrósł ośrodek
wypoczynkowy Kopalni Węgla Kamiennego w Bogdance.
Na południe od wsi na dnie doliny, w łuku szosy
znajduje się rezerwat przyrody "Olszyna Łęgowa
w Kalnicy", ze stanowiskiem olszy czarnej.
Wetlina
- wieś letniskowa, duży ośrodek turystyczny
w centrum Bieszczadów, stąd prowadzą szlaki
turystyczne na Połoninę Wetlińską, Wielką
Rawkę i Rąbią Skałę w paśmie granicznym.
Wetlina była już wzmiankowana w roku 1580 jako
wieś lokowana na prawie wołoskim będąca już
wcześniej własnością Kmitów. Wieś składała
się z trzech części: Stare Sioło w którym
znajdował się dwór i młyn; Zabrodzie, gdzie już
w 1786 r. istniała cerkiew drewniana, a w 1928
zbudowano murowaną cerkiew o pięciu kopułach,
którą ok. 1950 r. wysadzili w powietrze żołnierze
WOP. Na jej miejscu w 1980 r. zbudowano kościół
drewniany, a ostatnio obok kościoła dom zakonny
oo. Bernardynów. Trzecia część wioski zwana
Osadą ciągnęła się w górę potoku Wetlinka,
aż pod Przełęcz Wyżną. W 1921 r. wieś liczyła
135 domów i ponad 800 mieszkańców, głównie
greko-katolików. Po wojnie ludzkość została
wysiedlona a wieś całkowicie spalona. Życie
powracało wraz z leśnikami, oraz szukającymi
przygód osadnikami. Ożywienie nastąpiło po
zbudowaniu na początku lat sześćdziesiątych
pierwszej drogi asfaltowej tzw. Obwodnicy
Bieszczadzkiej, która połączyła Wetlinę z
Leskiem i Ustrzykami Dolnymi.
Przełęcz
Orłowicza - nazwa przełęczy pochodzi od
nazwiska Mieczysława Orłowicza wybitnego działacza
turystycznego, założyciela pierwszego w Polsce
Akademickiego Klubu Turystycznego, autora
pierwszego po wojnie przewodnika po
Bieszczadach.
Sanok
- położony na wzniesieniu, w otaczającej je
dolinie lewobrzeżnego Sanu, znajduje się na
pd-wschodnim krańcu rozległego obniżenia Dołów
Jasielsko - Sanockich. Od pd-wschodu miasto
otaczają Góry Słonne, a od południa Pogórze
Bukowskie. Pierwsza wzmianka o Sanoku pochodzi z
1150 r. Lokacja miasta nastąpiła ok. 1339 r., a
od 1340 r. Sanok należy do Polski.
W XIV w. istniała tu szkoła parafialna jako
jedna z najstarszych w Małopolsce. W 1417 r. król
Władysław Jagiełło w tutejszym kościele zawarł
związek małżeński z Elżbietą Granowską.
Przyjęcie weselne urządzono w zamku Sobień. W
wiekach XV i XVI mimo wielu klęsk Sanok rozwijał
się pomyślnie. Wtedy miasto otrzymuje murowany
zamek i prawo budowy wodociągów. W XVII w. wojny
i brak opieki królewskiej spowodował powolny
upadek Sanoka. Gdy austriacy ustanowili cyrkuł (
powiat ) w Lesku znaczenie miasta niemal zanikło.
Sytuacja zmieniła się dopiero w początku XIX w.
kiedy powstają pierwsze warsztaty (1832 r. -
kotlarski)
i zostaje wybudowana linia kolejowa w 1884 r. Ok
1910 r. Sanok liczył 12 000 mieszkańców. W
czasie I wojny nie nastąpiły większe
zniszczenia. W okresie międzywojennym następuje
dalszy rozwój przemysłu. II wojna jest okresem
znacznych zniszczeń i dużych strat ludności.
Wiodły tędy drogi kurierskie do Słowacji.
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku pozwala na
wstępne poznanie odrębności grup etnicznych
zamieszkujących tereny Podkarpacia. Warto też
zwiedzić: zamek - muzeum historyczne, klasztor OO
Franciszkanów z 1632 r., cerkiew z 1784 r., kościół
parafialny z 1874 r.
budynek ratusza z XVIII w.
Wieś
Bóbrka leży nad Jeziorem Solińskim. Bezpośrednie
otoczenie stanowi od zachodu Koziniec (527) z
widocznym kamieniołomem oraz Żukowiec ( 505) od
południa. Bóbrka była lokowana
ok .1436 r. na prawie wołoskim przez Kmitów. Tę
lokację potwierdza także późniejszy dokument z
1479 r. Głównym zajęciem mieszkańców było
rolnictwo. Przypuszczalnie istniał tu folwark, a
chłopi byli zmuszani do odrabiania pańszczyzny.
Dowodem na to jest kapliczka z 1848 r ,wzniesiona
w miejscu gdzie odbył się, jak nakazywał ówczesny
zwyczaj pogrzeb pańszczyzny. Zakopywano wtedy księgi
powinności wobec dworu, a na tym miejscu
wznoszono krzyż lub kapliczkę. Niewiele też
wiadomo o Bóbrce w XVII i XVIII w. W 1876 r. część
wsi nabył komediopisarz Józef Bliziński. Powstał
wtedy stylowy dworek. Część Bóbrki należącą
do Blizińskich nazwano Damazówką, pewnie od
tytułu najbardziej znanego utworu "Pan
Damazy". Powstało tu szereg utworów, często
opartych na obserwacjach życia miejscowych chłopów.
W 1921 r. wieś liczyła ok. 150 domów i ok. 800
mieszkańców, w tym : 650 gr.kat. i 120 rz.kat. W
1932 r w Bóbrce rozpoczęły się rozruchy chłopskie,
które później ogarnęły znaczny teren
i przyjęły nazwę - powstanie leskie. W okresie
międzywojennym w szkole wprowadzono podręczniki
języka łemkowskiego, mimo że uczono w języku
polskim. Powstała też murowana cerkiew
gr.katolicka. Kościół i poczta znajdowała się
w pobliskiej wsi Łobozew. W czasie wojny
zniszczona, dzisiaj Bóbrka staje się wsią
letniskową. Warto zobacztć kapliczkę z 1848 r.,
obelisk poświęcony J. Blizińskiemu, kamieniołom
na Kozińcu oraz ok. 4 km w Orelcu - cerkiew z
1759 r.
|
